Frans schrijfboek

Een voordeel van in meerdere talen kunnen lezen is wel dat je kunt kiezen voor het pragmatische argument van de goedkoopste versie. Zo las ik Hannah Arends in het Duits wat ik sterk afraad en zo heb ik stijloefeningen van Queneau in het Frans besteld vandaag. Ik vraag me dan af of ik er wel goed aan gedaan heb, immers het Nederlands kan mijn woordenschat vergroten, woordgebruik in dit specifieke geval ook.

Toch heeft het een groot voordeel om een schrijfboek in een vreemde taal te lezen en vooral een schrijfboek. Onbewust ga je wat je leest hertalen in het Nederlands in je eigen woorden. Dat is niet alleen een goede taaloefening, het geeft je ook de vrijheid om je eigen stijl te appliceren in plaats van voorgekauwde woorden.

Door de cursus in het Engels heb ik weer een horde genomen en ik geloof dat het mijn schrijven in het Nederlands verbetert. Dit omdat ik door Latijn te leren betere cijfers kreeg voor Frans. Het zou een interessant experiment zijn te bestuderen wat er precies gebeurt als je een schrijfoefening in het Engels doet voor je een Nederlands verhaal schrijft. Zal de groep die de oefening in het Engels doet beter werk afleveren dan de groep die de oefening in het Nederlands doet? En zo ja, waarom? Ik kan alleen vermoeden dat het zo is en vaag heb ik daar een theorie over, gebaseerd op mijn ervaring met Latijn. Iets met wat oefenen doet en het loslaten van je eigen taal, waardoor je er juist meer grip op krijgt. Of afstand. Of kritiek. Of wijder denkt. Of meer conceptueel. Of je weet beter wat belangrijk is. Of je komt los van taalgewoonte.

Thank you for submitting

Dankzij aanmoedigingen van de deelnemers aan de cursus Moving the Margins heb ik vandaag mijn eerste submission gedaan in het Engels aan een literair tijdschrift. Ik koos een tijdschrift waarvan ik een verhaal las dat me beviel tijdens de cursus. Dat was cursusmateriaal dat je online kon vinden en dat we daarna allemaal bespraken in een discussie met over de vijfhonderd deelnemers.

Met verbazing merk ik dat ik online kan bijhouden hoever het zit met mijn inzending, in hoeveel dagen ik een antwoord verwachten kan gemiddeld en welk nummer mijn inzending heeft: 562! Kansloos? Ach, ik ga gewoon vieren dat ik heb ingezonden en verder zie ik wel. Ik heb wel meelij met de redactie die zoveel verhalen te lezen hebben, ook al verrijkt dat nog zo je leven.

Twee van mijn verhalen kregen vannacht de beoordeling dat ze de twee meest innovatieve verhalen waren in de cursus. Nog een opsteker was dat iemand goosebumps kreeg van een verhaal. Iemand was sprakeloos. En dat terwijl ik erg twijfelde aan mijn roestig Engels en beperkte woordenschat. Maar ik dacht aan de Franse schrijver Racine die met een beperkte woordenschat literatuur schreef. Beperking is immers vaak juist effectief en het gaat om de inhoud.

Schrijfoefeningen om het schrijven weer op gang te helpen

Op dit moment lees ik Natalie Goldberg in Wild Minds en lees ik dat ze schrijfoefeningen aanraadt om op gang te komen nadat je een tijdje niet schreef of om in het ritme te komen. Het wordt dan een tweede natuur om te gaan zitten en schrijven. Dat is mijn ervaring ook. Als je vaak schrijft zie je er ook minder tegenop en ga je schrijven, wat dan ook. In ieder geval wilde ik dus een oefening met je delen:

Ga zitten en schrijf met als begin: ik herinner me… Schrijf tien minuten zonder te stoppen. Als je het even niet meer weet begin je weer met ik herinner me. Er is geen fout hiermee te maken, zelfs als er een vliegtuig op je huis valt, sterf je schrijvend. 🙂

Daarna ga je tien minuten rondlopen, iets anders doen, een kop koffie zetten.

Tenslotte schrijf je tien minuten met als begin: ik herinner me niet… Dit vond ik verrassend, maar logisch. Dat wat je je niet herinnert is een andere ingang tot je herinnering, daar waar het donker is of niet vaak bezocht. Een soort vliering waar je onverwachtse dingen tegen kunt komen. Verrassingen. Laat weer je pen niet rusten en begin desnoods steeds opnieuw met ik herinner me niet tot de tien minuten om zijn.

Voice oftewel stem

Een internationale cursus aan een Amerikaanse universiteit heeft als groot voordeel dat je verhalen met zeer verschillende stemmen leest uit de hele wereld. Zo zijn zelfs de verhalen van beginners inhoudelijk interessant omdat ze uit Afrika of de Filipijnen komen en een doorsnee geven van wat schrijvers over de hele wereld bezighoudt.

De schrijfstem is een van de onderdelen van de cursus waarover we een lezing kunnen volgen en verschillende verhalen lezen en aan een discussie deelnemen met vragen. Omdat de schrijfstem verweven is met alle andere aspecten van een verhaal, zoals personage, plot en schrijfstijl, kun je de stem en haar klank niet los zien van deze onderdelen. Hoe je de omgeving beschrijft in zinnen is ook stem. Lijkt je stem of veel anderen? Is hij aanwezig of neutraal? Speelt hij een rol in het verhaal?

Toon staat niet los van schrijfstem en toch zijn ze twee dingen. In De wil en de weg van Jan Brokken wordt inzichtelijk gemaakt wat bedoeld wordt met de toon aan de hand van verschillende passages. De schrijfstem hoeft niet de stem van de auteur te zijn. Het kan ook de stem van een personage zijn en per verhaal verschillend zijn.

Natalie Goldberg zegt dat je je vooral niet te veel zorgen moet maken over je schrijfstem. Iedereen is uniek, zo redeneert ze, zelfs tweelingen. Daardoor is je schrijfstem automatisch al uniek. Waar je wel goed aan doet is veel te schrijven, zodat je meer jezelf durft te zijn.

Moving the margins

Ik volg een gratis cursus, moving the margins, online bij IOWA university in het Engels. Nu heb ik eindelijk een soort ritme te pakken en daarmee landen de inzichten. Zo heeft een auteur de gewoonte bij het schrijven om een paar novels op zijn bureau te leggen. Om door te bladeren op zoek naar de stem die hij wil voor een personage of voor een hoofdstuk. Een ander benadrukt dat hij de gemeenschap van de personages belangrijk vindt, hoe een personage daarin beweegt. Een auteur zegt dat ze met haar verhalen mensen een stem wil geven die stemloos zijn. Niet dat de personages echt bestaan hebben, maar ze blijkt toch een waar verhaal te willen vertellen om de donkere kant van de werkelijkheid te belichten en verschil te maken.

De verhalen van cursisten zijn verschillend van kwaliteit, maar dat is juist ook interessant. Waarom vind ik het ene voor mij als lezer werken, waarom raakt me een slecht geschreven verhaal nu juist toch? Misschien door een bepaalde authenticiteit en onbeholpenheid. Ik merk dat ik nog steeds vooruit ga in het geven van feedback. Het meeste leer ik van het lezen en analyseren van de feedback die anderen geven op dezelfde verhalen van cursisten. Zo kwam ik erachter dat ik perspectief-blind ben. Een verandering van perspectief stoort me blijkbaar niet. Overigens las ik in een schrijfboek dat verandering van perspectief op zich niet fout is, mits het niet rommelig wordt. Dit soort inzichten, daar doe ik de cursus voor. En zolang ik leer leef ik.

Vakantie, nu ga ik…

Eindelijk vakantie, dacht ik. Nu ga ik relaxt schrijven en / of  lezen. Schrijfplekken genoeg in huis: achter mijn laptop aan mijn bureau, maar daarachter wordt alles overhoop gehaald om wijn te maken (flessen, vaten, kurken, poeders…) en fitnessapparaten moeten ook ergens staan (gewichten, loopband, yogamatten). Dan maar in de ligstoel met een opschrijfboekje? Er wordt me even rust gegund tot de volgende hulpvraag, het volgende klusje of gewoon gezellig praten me onderbreekt.

Vakantie is alleen brokjes tijd om één kort verhaal door te lezen en van feedback te voorzien. Om één alinea te schrijven. Om één half gedicht neer te pennen. Misschien kan ik beter op een terrasje gaan zitten als ik dieper wil nadenken? Dat zou kunnen, maar het is beter om te berusten dat dit nu eenmaal zo is. Moederschap en huwelijk is nu eenmaal prioriteit tijdens de vakantie en voor dagboekschrijven of zeer kort werk hoef ik mijn gezin of klusjes niet te verzaken.

Schrijfwedstrijd Pennen met mosterd

Een nieuwe versie van het schrijfboek van Leonardo Pisano over dialogen schrijven is aanleiding voor deze schrijfwedstrijd. Ik zit in de jury en stel een uur coaching via Skype of telefoon ter beschikking als prijs. Ook beginnende schrijvers kunnen prijzen winnen bij deze wedstrijd. Hij is 15 augustus van start gegaan en de deadline is 15 oktober. Gedurende deze twee maanden geeft Pisano je allerlei tips op diverse schrijfsites. Een goed excuus om eens allerlei schrijfsites te bezoeken (en waarschijnlijk vind je daar inspirerende artikelen). Zie de site van de schrijflantaarn voor meer informatie.

In het Engels schrijven

Bij feedback schrijven in het Engels kom ik mij onbekende termen tegen zoals vignette, waarbij ik hoop dat ik later op de dag, als de Amerikanen actief zijn een uitleg krijgen zal wat het betekent in een verhaal. Het is fijn een Engelstalige schrijfcursus te volgen waarbij veel zeer afwisselende verhalen voorbijtrekken. Zoals dat van een veteraan die ook nog eens getroffen is door orkaan Katrina, maar ook allerlei andere landen komen als setting aan bod, van Afrika tot Zuid-Amerika, ieder met eigen couleur locale. De opzet van de cursus schijnt rommeliger te zijn dan vorig jaar. Dit geeft een grote vrijheid om zelf maar wat te doen naar eigen inzicht. Vorig jaar scheen het feedback geven veel meer volgens richtlijnen te moeten gebeuren. Dit jaar ben je vrij, wat ik op zich geen probleem vind. Ik had meer moeite te achterhalen wat nu precies de bedoeling is van de cursus en wanneer je wat diende in te leveren en waar de leerstof te vinden was. Tot nu toe lijken er alleen discussies te zijn als leerstof waaruit je kunt leren.

Nu ben ik van plan voor de les setting een verhaal te gaan herschrijven direct in het Engels. Ik heb namelijk tot nu toe alleen twee verhalen uit het Nederlands vertaald en ingeleverd. Ik zie daar een beetje tegenop omdat de laatste keer dat ik in het Engels geschreven heb lang geleden is. Recenter heb ik wel Chaim Potok in het Engels gelezen. Met de vertalingen kom ik wel weg maar geen idee of het me gaat lukken om direct te herschrijven in het Engels. Ik benijd ook sommige schrijvers die de rijke taalwaaier van Engelse woorden weten te benutten. Mijn woordenschat is niet klein, maar er zijn van die woorden die ik nog nooit gebruikt heb en waarvan ik zou moeten opzoeken in een goed woordenboek wat de nuance ervan is. Een alternatief is een synoniemenwoordenboek en daarnaast een goed woordenboek.

Hans Dorrestijn en Piël

De rampzalige kat Piël is in dit luchtige maar zoet-bittere verhaal van Hans Dorrestijn de oorzaak van veel ellende. Echt een schoolvoorbeeld hoe de hp steeds verder in de ellende geraakt door hulp die de hp steeds verder van zijn doel doet geraken. Het verhaal is wel wat karikaturaal maar ook hilarisch met volop conflict en actie. Bij de meeste verhalen ligt het drama er niet zo dik bovenop, daarom is dit verhaal juist zo transparant voor wie de werking van conflict en obstakels wil bestuderen. Van De Spaanse Kat word ik in ieder geval erg vrolijk.

Schrijven over filosofie

Nieuw bij Editio is schrijven over filosofie. In het online magazine vind je tips om zelf een filosofieboek te schrijven en een cursus met aan het einde de gelegenheid om je boek te pitchen bij een uitgever.