Top 100 Prijs de Poëzie

Vanavond kreeg ik de e-mail dat mijn gedicht met nog geheim te houden titel is geselecteerd voor de top 100. Dit kwam onverwacht omdat het een wat traditioneler gedicht is dan ik meestal inzend. Fijn is dan dat het gedicht in een bundel wordt gepubliceerd en dat je uitgenodigd wordt voor de uitreiking waar ik hoop mijn vrienden weer eens te spreken die ook in deze top 100 staan. Ach, alle dichters zijn mijn vrienden, hoop ik.

Een aantal dichters die ik ken schrijven goede gedichten maar breken alsmaar niet door en dat vind ik jammer. De een omdat hij of zij een zeer eigen stijl heeft. De ander omdat hij of zij prachtige gedichten schrijft maar meer voor een breed publiek. Een derde categorie is van dichters die er bijna zijn. Een vierde van dichters die de ene keer in de roos schieten en de andere keer niet. Ik behoor tot de laatste.

De originaliteit of schrijfstijl die ik zie winnen, maken de winnende gedichten bijzonder goed maar een leesuitdaging waar je enige oefening voor hebben moet. Daarom ziet men vaak niet wat er zo bijzonder aan is. Ik zie dat bijna altijd wel maar een enkele keer is een gedicht ook voor mij te hoog gegrepen. Dan herlees ik het een paar keer om het te doorgronden. Ineens valt het kwartje dan en begrijp ik de vondst. Er zelf een schrijven is werkelijk iets anders dan kwaliteit bij een ander zien. Bij het schrijven kan een oog voor kwaliteit je in eerste instantie in de weg zitten, waardoor je alles afkeurt wat je bedenkt. Dat zet je opzij en je schrijft en bedenkt tot je zo geoefend bent dat je tegelijk kunt bedenken en bekritiseren.

De grote wil van Nicolien Mizee

In het boek van Nicolien Mizee staan schrijflessen in de vorm van zeer korte verhalen. Deze vorm doet me een beetje denken aan Natalie Goldberg door de beknopte heldere lessen die inzicht geven in het schrijfproces en karakter. De stijl van Mizee is echter literair en ietwat zakelijk. Meteen kan ik een van de eerste lessen als verheldering gebruiken voor feedback. Of mijn feedback nu even begrijpelijk is als de lessen van Mizee moet nog blijken. Ik heb er slechts een opmerking uitgepikt naast een voorbeeld. Het schrijfboek doet me ook denken aan James Wood door de schrijfstijl. Intelligent en opmerkzaam en het gaat net iets dieper in op een schrijfprobleem, op de werking in plaats van een tip te geven. Mizee is een docente die de vragen van haar studenten telkens als nieuw materiaal behandelt om over na te denken en dat past sterk bij deze tijd van voortschrijdend inzicht. Breinvriendelijk studievoer waarbij je niet in slaap valt.

Complexiteit van een personage

Vaak lees ik dat een personage te vlak is, maar zelden dat hij te complex is, terwijl in de werkelijkheid mensen rondlopen die zo complex zijn dat je niet alles wat ze bezighoudt en waaronder ze gebukt gaan in één personage kunt vatten. Heeft een van mijn lezers daar een schrijfboek voor?

De methode van Christophe Nirav om uit te gaan van taal is dan wellicht een uitkomst, of het gedicht van Charles Bukowski:

Shoelace

.

a woman, a
tire that’s flat, a
disease, a
desire: fears in front of you,
fears that hold so still
you can study them
like pieces on a
chessboard…
it’s not the large things that
send a man to the
madhouse. death he’s ready for, or
murder, incest, robbery, fire, flood…
no, it’s the continuing series of small tragedies
that send a man to the
madhouse…
not the death of his love
but a shoelace that snaps
with no time left …
The dread of life
is that swarm of trivialities
that can kill quicker than cancer
and which are always there –
license plates or taxes
or expired driver’s license,
or hiring or firing,
doing it or having it done to you, or
roaches or flies or a
broken hook on a
screen, or out of gas
or too much gas,
the sink’s stopped-up, the landlord’s drunk,
the president doesn’t care and the governor’s
crazy.
light switch broken, mattress like a
porcupine;
$105 for a tune-up, carburetor and fuel pump at
sears roebuck;
and the phone bill’s up and the market’s
down
and the toilet chain is
broken,
and the light has burned out –
the hall light, the front light, the back light,
the inner light; it’s
darker than hell
and twice as
expensive.
then there’s always crabs and ingrown toenails
and people who insist they’re
your friends;
there’s always that and worse;
leaky faucet, christ and christmas;
blue salami, 9 day rains,
50 cent avocados
and purple
liverwurst.

or making it
as a waitress at norm’s on the split shift,
or as an emptier of
bedpans,
or as a carwash or a busboy
or a stealer of old lady’s purses
leaving them screaming on the sidewalks
with broken arms at the age of 80.

suddenly
2 red lights in your rear view mirror
and blood in your
underwear;
toothache, and $979 for a bridge
$300 for a gold
tooth,
and china and russia and america, and
long hair and short hair and no
hair, and beards and no
faces, and plenty of zigzag but no
pot, except maybe one to piss in
and the other one around your
gut.

with each broken shoelace
out of one hundred broken shoelaces,
one man, one woman, one
thing
enters a
madhouse.

so be careful
when you
bend over.

Het is bij het tegenkomen van een gebroken veter dat de grote ellende tevoorschijn komt, niet wanneer je globaal over een ramp spreekt. Dat je niet in staat bent de vlekken te zien terwijl je boent, dat je te langzaam ziet om fiets te rijden, dat je na drie alinea’s lezen in slaap valt.

Column

Misschien zou ik meer columns kunnen schrijven. Mijn succesratio ligt namelijk best hoog. Ik schrijf ze zeer weinig en ik heb één eervolle vermelding en twee keer eerste prijs.

Vandaag is mijn column overal in Nederland te lezen en hoop ik dat veel mensen erom (glim)lachen. Hij ontstond uit een grap op Facebook. Mijn schrijfvriendinnen moedigden me aan er een column van te maken en het op te sturen. Zo gezegd, zo gedaan.

Bij de Watercooler, een Amerikaanse schrijverssite las ik ooit dat veel vrouwen daar kiezen voor het korte werk omdat dat het beste te combineren is met een gezin. Dat is mijn ervaring ook. Vooral wanneer er veel speelt kan ik mijn aandacht niet bij een hele tijdslijn houden en lukt het zeer korte werk wel. Ik schrijf dan snel wanneer ik een goed idee heb.

Dat idee komt er tijdens het bezig zijn met strijken of afwassen. Juist wanneer ik er de moeite niet voor doe. Ik denk over iets dat me opviel of waar ik mee bezig ben. Bijvoorbeeld een maatschappelijk probleem of een thema en ik werk dat uit in een situatieschets of ik denk slechts een zin, zie een scène voor me of een inzicht. Dit werk ik dan in mijn hoofd verder uit tot het een verhaal of gedicht wordt. Of ik schrijf vrijuit in mijn schrift en er komt een kwestie naar boven die ik interessant vind om uit te werken. Meestal kies ik iets waar ik voor voel, want daar ligt mijn motivatie, het uitpluizen van inzichten meestal.

Lezing Breinstichting

Lezing Breinstichting? Wat heeft dat met schrijven te maken? Alles. Door de komst van de MRI zijn veel nieuwe inzichten gekomen over wat goed is voor ons brein. Bij schrijven is je brein je gereedschap. Ik wil hier wat ik gehoord heb doortrekken naar de activiteit schrijven.

Ons brein wordt veel gebruikt voor motoriek en daarnaast zijn er de mentale activiteiten. Schrijven gebruikt niet veel beweging, hoewel, de handen, en omdat uit onderzoek blijkt dat het gunstig is voor je brein om leren en bewegen af te wisselen, en dat het inpassen van beweging in je dagelijks leven gunstig is voor je brein is het rennen dat Haruki Murakami en andere schrijvers doen een goed idee. Ze hadden ook boodschappen op de fiets kunnen doen en de wasmachine op zolder (traplopen!) kunnen doen, zegt de Breinstichting. Of collectelopen. Voor de Breinstichting.

Goed slapen is nodig voor je brein. Tijdens je slaap wordt wat geleerd is getransporteerd naar je lange termijn geheugen en tijdens je slaap maakt je brein zichzelf schoon. Daardoor werkt je brein de volgende dag weer beter.

Naar buiten in het licht gaan ‘s ochtends is gunstig voor je slaap- waakritme omdat de receptoren aan de zijkant van je oog daardoor een signaal geven. Dus ‘s ochtends de kinderen naar school brengen op de fiets is goed voor je brein, ‘s ochtends boodschappen op de fiets, wandelen of de hond uitlaten… ‘s avonds een uur voor het slapen gaan is te veel kunstlicht niet gunstig voor je slaap waardoor je brein de volgende dag minder goed werkt. Lezen is dan beter. Een scherm ook van een mobiel is minder gunstig. In de winter wanneer het donker is op de tijd dat je naar je werk reist heb je dat voordeel niet. Vandaar dat er daglichtlampen zijn en dat sommigen in de pauze toch naar buiten gaan.

Afwisseling van activiteit en uitdaging is gunstig voor leren. Nieuwe inspiratie opdoen door iets dat je nog nooit hebt gedaan te doen is dus goed voor je brein. Als voorbeeld werd een cursus Chinees koken gegeven maar een ander genre proberen bij je schrijven is ook goed voor je brein. Wissel doen en denken af. Gebruik verschillende technieken. Gooi met een bal tijdens het plotten. Kook terwijl je met een personage praat. Praat over schrijven. Gebruik je stem. Schrijf afwisselend lang en kort. Gebruik je zintuigen, herinnering, verbeelding, probleemoplossend vermogen, emoties in afwisseling.

Wat ik miste bij de hersenstichting is de gunstige werking van creativiteit maar die kun je afleiden door het belang van de afwisseling en uitdaging. Of het nu het timmeren van een schuur betreft of het in elkaar zetten van een verhaal, het geeft genoegen om iets te maken dat er niet was en je brein maakt nieuwe verbindingen op verschillende gebieden; gunstig! Lezen is ook creatief want je brein maakt nieuwe verbindingen en geeft nieuwe betekenis aan je herinnering. Betekenis geeft het leven zinvolheid. En juist lezen en schrijven houdt zich bezig met betekenis en zinvolheid, waar je ook staat in je ontwikkeling.

Visolie en andere soorten olie evenals een afwisselend dieet zijn goed. Het Mediterrane dieet gaven ze als goed voorbeeld. Alcohol voor het slapen gaan wordt afgeraden. Veel drinken aangeraden maar niet te veel koffie per dag.

Je brein heeft het nodig om gebruikt te worden om nieuwe verbindingen te maken en oude niet te laten verdwijnen, om de myeline die de leidingen smeert voor geleiding top te houden. Lezen of schrijven is dus zoals je knieën buigen. Use it or lose it.