Creativiteit en flow

Herman Koch zei dat hij de inspiratie die hij hoorde maande hem niet lastig te vallen behalve wanneer hij aan zijn werkplek zat. Zoiets. Nu merk ik dat ik veel tijd doorbreng met lieve mensen en minder met schrijven. Ik ben ook eerder tevreden met wat ik schrijf. Ik heb de gedrevenheid niet die ik had tijdens de sombere tijd wanneer ik schrijven als een noodzaak voelde, die me motiveerde om te leven. Achterom kijkend veroorzaakte ontevredenheid een drijfveer om mezelf te overtreffen. Zou het dan toch waar zijn het cliché van de getormenteerde schrijver? Of was mijn torment gewoon over de top? Ja, dat laatste.

Ik dacht, eindelijk in rustiger vaarwater maar mijn zenuwen trillen nog even door zoals een gitaar na een Rammstein-optreden. Ik schrijf veel in mijn dagboek en af en toe een gedicht. Al lange tijd me niet gewaagd aan een kort verhaal. Er komen ook geen ideeën op dat vlak, alleen een soort leegte, die ik misschien onterecht aanzie voor tevredenheid over wat ik eerder schreef.

Ergens las ik dat de leegte die je voelt voorbijgaat. Daar vertrouw ik dan op. Ondertussen een radio-uitzending lang gedichten voorgedragen en genoten van de liefde voor het woord, bij de presentator en mijn buurman die door mij aangestoken elfjes bij zijn kunstfotografie is gaan schrijven. Elfjes zijn korte gedichten van elf woorden.

Woorden zijn een mijnenveld

Je weet nooit welke woorden welke reactie op een lezer hebben. Ik vond een lichtbalk terug die ik ooit kocht voor drie euro en ik kon er maar twee woorden op kwijt, geen gedicht. Ik koos uiteindelijk voor Artiesten foyer. Zo staat hij in mijn huiskamer, en hopelijk voelen mensen zich bij me thuis, in de artiestenfoyer. Er komen hier kunstenaars van allerlei soorten: muzikanten, schilders, fotografen, schrijvers, dichters. Ik had kunnen schrijven ‘lieve moeder’ maar een goede vriend, kunstfotograaf, heeft slechte herinneringen aan zijn moeder. Twee woorden kiezen lijkt gemakkelijk, maar het zijn triggers. Voor de een roept het goede herinneringen op, voor de ander onprettige. Artiestenfoyer blijkt voor zover ik weet alleen goede herinneringen op te roepen of goede associaties.

Een typemachine

In sombere tijden is het goed vreugde te oefenen. Het is beter innerlijke vrede te oefenen door je te herinneren wie je bent, lees ik in een inspirerende e-mail die ik dagelijks krijg. De waarheid van deze uitspraak kan ik beamen.

Maar ik word blij van de dingen om me heen en het vooruitzicht dat ik in mijn woning een tafel zou hebben met een oude typemachine gaf me moed en verdreef mijn somberte. Een jaar geleden had ik geen vooruitzicht op een woning dichtbij mijn kinderen. Ik had misschien vooruitzicht op een tweekamer flatje waar de kinderen niet mogen logeren. De typemachine zou dan op de eettafel moeten staan.

De typemachine reist nu door Europa onderweg naar een nieuw onderkomen op de kaptafel van mijn moeder. Ik zal in de spiegel kijkend gedichten kunnen typen. Het eerste gedicht dat ik ga typen is Shoelaces van Bukowski.

PS

De typemachine is ondertussen uit Bulgarije aangekomen. Het is blijkbaar een Duitse typemachine met een qwertz in plaats van qwerty toetsenbord.

Conventioneel versus persoonlijk

Het dagelijks leven wordt voor een groot deel opgeslokt door het volgen van conventies, handelen en de dingen. Voor het persoonlijke en innerlijke is weinig ruimte en tijd. Het eerste schrijven weerspiegelt al snel deze werkelijkheid en vervalt al snel in handelen, conventie en het materiële, terwijl het persoonlijke nauwelijks een stem krijgt. In gedichten is dat anders. Dat is het domein van de rechterhersenhelft. Het hoogstpersoonlijke krijgt de ruimte die het in het dagelijks leven ontbeert. Dendrieten die slap hangen gaan weer overeind staan, wat een gevoel van wakker worden geeft (vrij naar de woorden van de Hersenstichting). Maar er is meer, de rechterhersenhelft is ook de vrijplaats van waar we betekenis en zingeving geven aan ons bestaan. Dit is in samenhang en samenspraak met de conventie zoals we die hebben aangeleerd of door ervaring, theorieën, eclectisch ons eigen gemaakt hebben. Er ontstaat dus een dialoog tussen het unieke ik en dat wat we weten van de wereld, met als uitkomst de eigen stem.

Een schrijfweekend met dierbare vrienden

Nu ik alleen woon kan ik mijn vrienden uitnodigen voor een schrijfweekend. Ik heb van andere schrijfweekends afgekeken dat de ochtend kan beginnen met een wandeling en dat het mogelijk is om schrijfoefeningen te doen. Ik heb een aantal schrijfoefeningen bedacht. In de praktijk moet blijken of ze aanslaan, goed vallen. Aan de ene kant wil je structuur en aan de andere kant is vrijheid nodig. Vast staan verzorging, de maaltijden en de omstandigheden zoals de ruimte: een plek om te schrijven. Deze lieverds die ik uitgenodigd heb hebben me helpen verhuizen. Ik wil ze vertroetelen en hun altruïsme even afremmen opdat ze tot schrijven komen. Veel schrijfvrienden zijn altruïstisch. Misschien komt dat door een verhoogd bewustzijn? Voor zover ik kan zien wel. We gaan reflecteren over hun successen. Wat zegt dat over je kracht? De essentie van waar je succes mee hebt kan een sleutel zijn over je missie. Natuurlijk moet je je niet vastpinnen op een eerder succes. Het is vruchtbaar om een nieuwe bron aan te boren. Ik ben zeer nieuwsgierig naar wat er ontstaat aan gedachten.

Song writing cursus start vandaag

Vandaag had ik het met mijn dochter over een gratis song writing cursus die jaarlijks via MOOC Coursera wordt gegeven en wereldwijd gevolgd wordt gegeven door Pat Pattison, Berklee University. Toevallig start https://www.coursera.org/learn/songwriting-lyricsdeze gratis cursus vandaag. Ik heb hem meteen aangeklikt en weer wat video’s bekeken om mijn kennis bij te spijkeren want het was jaren geleden. Ik besef dat wat hij zegt over het maken van een song heel goed bruikbaar is met een vertaalslag naar het schrijven van verhalen of de opzet van een boek.

Hij zegt in de eerste les iets over voor wie je de song schrijft, dus point of view en over structuur. Het wordt wel in het Engels gegeven, maar je kunt de tekst ook teruglezen onder de video. Ik was zijn grappen vergeten. Love love love!

365 dagen met Geertje Couwenberg

Omdat ik niet meer schreef, alleen gedichten, heb ik me opgegeven voor 365 dagen lang een schrijfingang van Geertje Couwenberg. 365 dagen ontvang ik per e-mail een inspirerende schrijfingang waar ik alle kanten mee op kan. Mijn bedoeling is weer met plezier te schrijven en dat het niet af hoeft te zijn of tot iets leiden, vooral niet tot een product.

Eerder had ik het dwangmatige dat wat ik schreef prijswinnend moest zijn. Dit had een functie om me de dag door te slepen en het werkte jarenlang als motivatiebron om te leven. De inspiratie raakte in een keer op door externe redenen. Ik werd gedwongen bij mezelf stil te staan en schreef veel van me af. Dit was geen creatief schrijven meer. Gedichten zijn dan een beter medium.

De schrijfingangen van Geertje zijn een middenweg. Er is ruimte om vanuit jezelf te vertrekken en ruimte om creatief te schrijven. Het is ideaal bij een schrijversblock omdat ik weer terug ga naar de basis: plezier om te schrijven. Korte stukjes. Zitvlees. Plezier in thema’s. Het hoeft niets te worden. Ik doe het niet om gelezen te worden. Ik hoef geen inspiratie uit mijn brein af te dwingen. Een klein beetje dan. Alles is goed. Voor iedereen is dat persoonlijk welke belemmeringen je tegenkomt die het creatieve in de weg staan. Geen brein is identiek. Mijn brein is mijn werktuig en ik weet dat iets nieuws leren een manier is om breinfitness te doen. Misschien heb ik wel te veel breinfitness gedaan?

Er bestaat geen schrijfpsycholoog

Er leeft bij mij al langer het idee om schrijfpsychologie te ontwikkelen tot een praktische hulp aan schrijvers. Ik heb gemerkt dat er bij schrijven nogal specifieke emoties een rol spelen zoals schrijfangst en succesangst. Soms denk ik hardop daarover op mijn blog. Ik vraag me af of iemand daar interesse voor heeft, om over schrijven te praten met een schrijfpsycholoog. Bijvoorbeeld bij zware kost zoals het verwerken van een zware familiegeschiedenis of bij het schrijven van fictie die veel oproept. Of gewoon om beter te schrijven. Om de talenten goed te ontwikkelen. Want ook daarover kan een psycholoog iets zeggen over de werking van het brein. Het idee kwam, maar de uitwerking volgt pas erna. Dit betekent dat ik me verdiepen zou moeten in allerlei aspecten waar ik nu nog maar een ruw idee van heb door ervaring. Ik zou literatuuronderzoek moeten doen. Nu wordt die hulp terloops door coaches gegeven vanuit de eigen ervaring en wat men zoal toevallig gelezen heeft, of door schrijfvrienden.

Prijs de Poëzie

Zoals ieder jaar kriebelde het om weer mee te doen aan Prijs de Poëzie. Dit jaar duurde het lang voor ik zover was om iets in te zenden. Het was een roerig jaar, alweer een emotionele uitputtingsslag met hoge ups en diepe downs. Met de laatste verhuisdozen achter me, letterlijk, kwam de kriebel vanochtend tot uiting in een gedicht waar ik tevreden over ben. Bij Prijs de Poëzie kun je na indienen nog tot de sluitingstijd je gedicht verbeteren. Op Facebook is de gezelligheid groot rond de wedstrijd. We ruilen gedichten na de eerste ronde, we geven elkaar feedback, we drinken virtuele helaas-maar-niet-door-drankjes of vieren juist dat we de volgende ronde hebben gehaald. We feliciteren en troosten elkaar.

Mijn tips voor het schrijven van een gedicht voor Prijs de Poëzie: schrijf eerst wat je kwijt wilt, waar je nu en hier sterk voor voelt en ga dan na welke ideeën je in een beeld kunt vangen die zeer persoonlijk en precies maar ook niet al eerder gehoord is. Wees niet bang voor merkwaardige associaties. Vergeet klank en de adem van de zin niet. Schrap overbodige zinnen of zwakke zinnen en vervang ze door een onthullende zin.

Vertaling petit article

Essaytje over het belang van spleen tijdens Corona

Ik spreek niet over spleen met negatieve connotatie zoals men veel hoort vandaag de dag. Ik spreek over het herontdekken van het positieve vervelen van Beaudelaire. De staat die inspireert om zich positief in contact met zichzelf en de wereldzorgen te voelen. Die staat van inspiratie wanneer je de televisie en radio uitzet en internet uitschakelt, zonder naar een boek te grijpen. Ik vind mezelf terug in een stilte die in het begin verontrustend kan zijn zonder te weten wat te doen. Het is precies zorgelijk in het begin om alleen je eigen gedachten te horen. Het is ook geen meditatie hoewel er elementen in gemeen zijn en dat meditatie kan helpen om zich te kalmeren voor het bereiken van de inspiratiestaat die spleen is. Ik moet moed verzamelen om mijn gedachten te horen in stilte. Volgens Alain de Botton denken mannen en vrouwen vandaag niet genoeg en is dit de meest belangrijke oorzaak van insomnia.

Spleen kan een goede start zijn om een opruiming van gedachten te doen en om te herontdekken wat voor mij belangrijk is. Het kan hoofdbrekend zijn wat ik aan de oppervlakte vind. Niemand verbiedt het op te schrijven maar het is niet nodig, gezien er spellingsangsten zijn wanneer ik schrijf. Oplossing is om me toestemming te geven om domweg het gesprek met mezelf op te schrijven zonder zorgen over een leraar die fouten straft of iemand die het afkeurt. Want om expressie te geven aan mijn stem moet ik de moed hebben me te overkomen. Ik praat over de lieve stem van de kindertijd, voor alle slechte cijfers en voor dat alles wat opvoeding en ouders op me hebben opgelegd. De tedere en verlegen stem die mijn essentie is. Dat de wereld een verrassing is om te ontdekken, dat de wereld alleen goed is. Wel, deze stem is te vaak onderdrukt in mij. ‘Niet nu, er moet dit of dat gedaan worden.’ ‘Het is niet de tijd om domme dingen te zeggen of om jezelf te zijn.’ Wel als iedereen gedichten zou schrijven, zouden we ons beter voelen. We zouden liever zijn tegenover elkaar. Ik heb het op mezelf uitgeprobeerd en het werkt op regenachtige dagen.

Goede moed!