Het eerste detail dat mij opvalt is de pin in het raam dat op half stond. Niet op heel. Het is een inzoomen zodat je heel dichtbij komt meteen in de eerste alinea.
De vrouw in roze peignoir die met blote voeten loopt op ijskoud ijs (de tegels) maakt het verhaal meteen zintuiglijk. Iedereen kent de ontbering van ijskoude grond onder de voeten. Dit brengt de ontbering voorin de beleving van het verhaal. Zo is het geluid van het rollende emmertje iets waar ik me bij afvraag wat het betekent. Gevolgd door een balancerende rode kater. Hij zou kunnen vallen. Omdat ik weet dat de tweede wereld oorlog een enorme ramp gaat worden, is het lege emmertje voor mij een teken van verspilling van mensenlevens. Van gemis. Van verdriet zo groot dat het opgedroogd is. Van leegte. De kater is het risico dat er is op dat moment. Hij kan zo dood vallen, maar hij leeft nog. De schreeuw is het gevaar dat schreeuwt. Maar ze weet nog niet wie of wat schreeuwt. In de nacht is het donkere van de oorlog. Dat wat het daglicht niet verdragen kan en wat later aan het licht zal komen.
Het boeket is te vergankelijk om een bruidsboeket te zijn. Marga koos de verkeerde bloemen. Bloemen die te snel uit elkaar vallen en niet houdbaar zijn. De bedoeling van een bruidsboeket is dat het opdroogt en te bewaren is. Dit boeket vergaat onmiddellijk. Zo zal de zus van Marga heel snel sterven, haar huwelijk duurt maar heel even. Dit is niet de schuld van Marga, maar misschien zou ze door iets te doen, haar zus te adviseren Europa te verlaten, kunnen hebben voorkomen dat ze vermoord zou worden.
Japanse bloemen, Berlijnse gotische letters. Van de tijd voordat alles slecht ging en deze twee landen nog geen bezetters en vervolgers waren.
Nu denk ik dat de hoofdpersoon wil dat ze wat gebeurd is terug kan draaien. Door het te vertellen, door de details te vertellen, door nauwkeurig te beschrijven, door te laten zien dat er wat hun familie betreft geen reden is vervolgd te worden, door te laten zien dat dit vredelievende, werkende, brave mensen zijn, de Holocaust ongedaan moet worden. En ergens slaagt ze daarin. Want ze laat haar familie herleven in het verhaal. Het is een tableau dat altijd zo zal blijven, van een goede tijd.
In het tweede alinea wordt de schreeuw van de kat als een krijs van een mens gezien door Marga. Een krijs, de lege emmer, de ijskoude grond onder de voeten staan allemaal symbool voor wat komen gaat. Zoals iemand die iets vreselijks heeft meegemaakt zie je de tekens om je heen als onheilspellend. Als je alleen maar vrolijk bent, lach je om alles. Als je weet dat er onheil is klinken geluiden schril, schrik je, ben je op je hoede. Toch is ze net wel, net niet op haar hoede. Zoals de kat over de rand loopt, zo loopt de familie naar de synagoge.
Ik vind dat Marga de familie op het randje laat lopen door de emoties ook binnen de lijntjes te houden. De emoties lopen niet op waar je zou verwachten dat er grote vreugde zou zijn, blijft het ingetogen. Ze wordt niet wakker van ‘Ha! Mijn zus gaat trouwen, ik heb er zin in.’ Maar haar zus vouwt haar sluier op en wil het buiten niet dragen. Er wordt gelet op de buren. Er worden geen corsages gedragen. Ook de negatieve emoties zijn ingehouden. De angst wordt niet getoond door weg te rennen, trillen, beven. Nee, de ster wordt stil verborgen. Wel vertelt ze openlijk over het bezweren van angst door ‘eenvoudige handelingen in huis’ te verrichten. Terugkeren in de badkamer om te controleren of de kraan wel dicht is gedraaid. Zich afvragen waarom ze voor Japanse bloesem gekozen had. De handelingen in het verhaal zijn zeer treffend gemeten beschreven.
Geen boosheid in het verhaal.
Het huis met lege stoelen, die verstoord achterover geschoven zijn, doet denken aan de reeds aanwezige afwezigheid. Een soort vooruitzien.
Het achter de groep aanlopen, als een afscheid.
Ze blijft achter aan tafel als getuige, alleen. Ziet ze hoe haar tantes de tafel afruimen. Alsof het leven van de anderen voor haar neus vertrekt. Het opruimen, de laatste sporen van het huwelijk van haar zus. Het witte kleed alsook de kruimels en de stervormige bloesems. Alles werd in een vuilniszak uitgeschud. Ik zie daar een allusie in naar het wegwerpen van mensen zoals in de Holocaust gebeurd is.
Als laatste blijft de geur in de doos hangen. Daar zie ik een symbool van de herinnering aan het goede in. De goedheid van de familie van Marga, die overblijft.
